De zonnewende Latijn: (solstitium oftewel zonnestilstand) is de gebeurtenis waarbij de zon, gezien vanaf de aarde, de noordelijkste of zuidelijkste positie bereikt. Op aarde wordt deze positie gemarkeerd door de beide keerkringen: de Kreeftskeerkring in het noorden en de Steenbokskeerkring in het zuiden.
Naarmate de zon schijnbaar in de richting van de Kreeftskeerkring beweegt, worden de dagen op het noordelijk halfrond langer en op het zuidelijk halfrond juist korter. Wanneer de zon schijnbaar naar de Steenbokskeerkring beweegt, is dit andersom. De zonnewende is het moment waarop de zon precies boven de betreffende keerkring staat.
Het middelpunt tussen beide punten wordt bereikt als de zon precies loodrecht boven de evenaar staat. Er is dan sprake van een equinox of nachtevening. Dag en nacht zijn dan overal op aarde even lang.
Al duizenden jaren wordt de winterwende in vele culturen op het noordelijk halfrond als feest gevierd, omdat dit solstitium het moment bepaalt waarop het licht na een periode van duisternis en verwijdering, als het ware rechtsomkeert maakt en de dagen weer gaandeweg beginnen te lengen. Daarom ging het feest rond de winterwende veelal gepaard met het maken van veel licht in al haar gedaanten: lampen, kaarsen, vuur. Soms werd een brandend wiel of rad gebruikt, dat ook de zon symboliseerde.
Het midwinterse lichtfeest stond onder meer bekend als Yule of Joelfeest. De datum voor het christelijke feest van Kerstmis - 25 december - gaat wellicht terug op de datum van de winterzonnewende in de oude Romeinse kalender. Sinds de vierde eeuw werd op die dag het feest van Sol Invictus, de Onoverwinnelijke Zon gevierd. Het christendom heeft die datum vermoedelijk overgenomen omdat Christus met de zon werd geassocieerd.